Pod nazwą choroby tarczycy rozumiemy nieprawidłowości dotyczące morfologii i funkcji tego gruczołu. W badaniach obrazowych (tomografia komputerowa, ultrasonografia tarczycy) oceniamy strukturę gruczołu. Charakterystyczne zmiany występują w zaburzeniach rozwojowych, chorobie guzkowej, ostrym, podostrym lub przewlekłym zapaleniu tarczycy. Podstawowym badaniem służącym rozpoznaniu i okresowej kontroli stwierdzonej patologii gruczołu jest ultrasonografia tarczycy. Za pomocą tego badania często można postawić rozpoznanie choroby, ocenić skutki leczenia, zakwalifikować zmiany z tzw. niepokojem onkologicznym do badania biopsyjnego.
Innym badaniem wykonywanym w diagnostyce tarczycy jest scytygrafia. Badanie wykonuje się głownie za pomocą radioaktywnego technetu. Za pomocą tego badania możemy ocenić aktywność w syntezie hormonów poszczególnych obszarów tarczycy. Scyntygrafię wykonujemy w różnicowaniu przyczyn nadczynności tarczycy (np. poszukiwanie guzków gorących), ocenie położenia tarczycy (np. w wolu śródpiersiowym czy ektopowym położeniu tarczycy), czy w diagnostyce onkologicznej po operacyjnym ucunięciu tarczycy. W ocenie funkcji tarczycy wykonujemy badanie hormonalne. Powszechnie w ocenie funkcji tarczycy i pokrycia zapotrzebowania na hormony tarczycy oznaczany jest hormon przysadki TSH. Gdy stężenie TSH znajduje się powyżej wartości referencyjnych rozpoznajemy niedobór hormonów tarczycy (nieadekwatna zbyt mała do zapotrzebowania organizmu produkcja lub zbyt mała dawka leku w trakcie terapii substytucyjnej). Odwrotnie, gdy TSH znajduje się poniżej wartości referencyjnych rozpoznajemy nadmiar hormonów tarczycy (nadmierna produkcja lub zbyt duża dawka leku). Nieprawidłowe stężenie TSH przy prawidłowych stężeniach hormonów T4 i T3 pozwala rozpoznać tzw. subkliniczne postaci zaburzeń funkcji tarczycy. Ze względu na wieloczynnikową regulację wydzielania TSH – w pewnej grupie pacjentów konieczne jest oznaczanie hormonów FT4 i FT3. Dobry endokrynolog jest wskazuje zakres koniecznych do wykonania badań.
Badaniami uzupełniającymi jest oznaczenie przeciwciał AbTPO, AbTg i TRAb. Wykonanie tych oznaczeń pozwala często ustalić przyczynę choroby, a czasami służy do monitorowania jej aktywności.
Objawy chorób tarczycy są bardzo zróżnicowane. W przypadku wątpliwości zaleca się wykonanie badania screeningowego i zgłoszenia się do endokrynologa. Zwykle wstępne badanie obejmuje oznaczenie TSH i wykonanie usg tarczycy.
Dobry endokrynolog wskazuje zakres koniecznych do wykonania badań.
Badanie TSH ze względu na zmianność dobową najlepiej jest wykonać rano.
W przypadku terapii substytucyjnej hormonami tarczycy badanie wykonujemy rano przed przyjęciem leku.
Oznaczenie stężenia FT4 i FT3 należy wykonać na czczo (w terapii substytucyjnej przed przyjęciem leku).
Zalecenia te nie obowiązują w przypadku oznaczeń przeciwciał.